"Codependency" Yani Sosyal İlişkilerde Karşılıklı Bağımlılık Üzerine

Çevremizde sıklıkla görebileceğimiz, normal kabul edilen fakat sağlıksız olan sosyal ilişki (flört, arkadaşlık, ebeveyn-evlat vb.) modellerinden bir tanesi, karşılıklı bağımlılık üzerine kurulu ilişkilerdir. Bu modelde tarafların ikisi de yalnızlıktan korkup, kaçınırken; aynı zamanda, aşırı düzeyde onaylanma ihtiyacı duymaktadır. Yalnızlıktan korkmak doğaldır fakat bundan kaçınmak uğruna kendine zarar veren ilişkiler kurmak ve sürdürmek, adı üstünde zararlıdır. Benzer şekilde, başkaları tarafından onaylanmayı ve takdir görmeyi istemek gayet doğaldır. Fakat bu uğurda, kişinin özgünlüğünü feda etmesi ideal değildir.

Örneğin Ali ve Ayşe'nin romantik ilişkisinde; Ali yalnız kalmamaya muhtaçken, Ayşe kendisine ihtiyaç duyulmasına muhtaçtır. Başlangıçta tatlı ya da önemsiz görünen birbirinden ayrılamama, kendi başına karar alamama, birbirine öncelik tanıma gibi davranışlar zamanla şiddetlenir. Birbirleriyle ilişkileri, hayatlarının diğer unsurlarından çalmaya ve birey olarak Ali ve Ayşe'yi kısıtlamaya başlar. Tutkulu tartışmalar ve bir o kadar tutkulu barışmalar, ilişkinin sıradan bir döngüsü haline gelir. Öncelikli dilekleri sağlıklı bir romantik bir birliktelik değil, yalnızlıktan ve korkularından kaçınmak olduğundan; sonuçta ne kadar zarar görürlerse görsünler, ilişkiyi sonlandırmayacak kadar tatmindirler. Şunu bilmek gerekir ki, karşılıklı bağımlılıkları konusunda psikolojik danışmanlık alacak olsalar; Ali ve Ayşe'nin ilişkisi bu süreçte dönüşüp kurtulabilir de, bitebilir de. Danışan adaylarının, iç dünyalarında gerçekleşecek iyileşmenin, dış dünyalarında öngörülemez sonuçlara sebep olabileceği ihtimaliyle barışmaları oldukça önemlidir.

Peki bağımsızlık-bağımlılık skalası söz konusu olduğunda sağlıklı bir ilişki nerededir? Tam bağımsızlık ve bireysellik, Batı'nın ve modern yaşam tarzının olumladığı bir modeldir. Fakat sosyal bilimler çalışmaları gösteriyor ki, bu da hem birey hem de toplum için zararlı bir pratiktir. Dolayısıyla cevap, çoğu soruda olduğu gibi, iki ucun dengesidir. Bunun için kullanılan kavram İngilizce'de "interdependence" olmakla birlikte, tam bir Türkçe çevirisi henüz yoktur. Dileriz ki Ayşe'nin de Ali'nin de hayatlarının merkezinde birbirleri ya da romantik ilişkileri değil, sağlıkları ve iyilik halleri olsun. Çeşitlilik açısından zengin bir sosyal çevreleri ve romantik ilişkilerinden ayrı bir gündemleri olsun. Bağımlılık açısından sağlıklı bir ilişkinin püf noktası; bu ilişkinin, bireylerin öncelik sırasında, bağlama göre yer değiştirebilir yani dinamik olmasıdır. Fakat ilişkinin böyle bağımlılık açısından sağlıklı kurulup, süregitmesine engel olan şey ya da şeyler çok çeşitlidir ve kişiye özgüdür.

Tespit etmek ve iyileşme sürecini başlatmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.